ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΕΙΣ ΣΚΥΛΩΝ

Δύσκολη η πάταξη...

Σοβαρά προβλήματα με δηλητηριάσεις σκύλων αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Κύπρος του 2010. Οι αρμόδιες αρχές αδυνατούν να φέρουν σε πέρας το έργο τους και να παρουσιάσουν στα δικαστήρια τους ενόχους. Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται σαν δηλητήρια πωλούνται ελεύθερα στην κυπριακή αγορά, χωρίς ουσιαστικό έλεγχο.

Δρ. Μαριάννα Γεωργίου, Κτηνίατρος

Οι τυχαίες δηλητηριάσεις είναι σπάνιες, συνήθως συμβαίνουν με τη λήψη δηλητηριωδών φυτών, με τυχαία κατάποση φυτοφαρμάκων, απορρυπαντικών ή άλλων χημικών ουσιών και με την πρόσληψη χαλασμένων ζωοτροφών. Η δηλητηρίαση από πρόθεση είναι ένα εγκληματικό φαινόμενο, το οποίο δυστυχώς παρατηρείται πολύ συχνά στην Κύπρο. Οι αδίστακτοι δολοφόνοι δρουν ανενόχλητοι στην ύπαιθρο, αλλά και στις κατοικημένες περιοχές του νησιού μας, σκορπίζοντας τον θάνατο. Οι κακόβουλες δηλητηριάσεις ευθύνονται για μερικές χιλιάδες θανάτους σκυλιών κάθε χρόνο, κάτι ανατριχιαστικά αδιανόητο για ένα Ευρωπαϊκό κράτος.

Δηλητήριο μπορεί να αποτελέσει οποιαδήποτε ουσία που μπορεί να επιφέρει ένα επιβλαβές αποτέλεσμα όταν χορηγηθεί με ή χωρίς πρόθεση σε ένα ζωντανό οργανισμό. Η γκάμα των δηλητηρίων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τον κάθε αδίστακτο δολοφόνο είναι τεράστια και η πρόσβαση σ’ αυτά πανεύκολη. Σαν δηλητήρια μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα φονικά τους χέρια εκατοντάδες φυσικές και χημικές ουσίες, από τα πιο απλά απορρυπαντικά που έχουμε όλοι στα σπίτια μας, μέχρι τα φυτοφάρμακα, τα ανθρώπινα φάρμακα και τα φάρμακα για την καταπολέμηση των εκτοπαρασίτων των ζώων. Στην Κύπρο οι πλείστες δηλητηριάσεις σκυλιών οφείλονται στα οργανοφωσφορικά και καρβαμιδικά, που χρησιμοποιούνται κυρίως στη γεωργία ως φυτοφάρμακα ή στην κτηνοτροφία για την καταπολέμηση των εκτοπαρασίτων των ζώων. Κυκλοφορούν είτε σε μορφή σκόνης είτε σε υγρή μορφή. Κάποιες από αυτές τις ουσίες χορηγούνται σε πολίτες μόνο με ειδική συνταγή, είναι άοσμες και περιέχουν πικραντικές ουσίες, ώστε να μην μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν δηλητήρια. Kάποιες άλλες, όμως, φτάνουν πανεύκολα στα χέρια όποιου τις αναζητήσει και δεν περιέχουν καν πικραντικές ουσίες. Ας μην ξεχνάμε βέβαια και το παράνομο εμπόριο μέσω κατεχομένων, που κάνει την πρόσβαση σε αυτές τις ουσίες πανεύκολη.

Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη γνώση για να παρασκευαστεί ένα θανατηφόρο δόλωμα. Οι πιο πάνω ουσίες μπορούν να τοποθετηθούν σε ζουμερά δελεαστικά κομμάτια κρέατος, σε κομμάτια από λίπος, σε τρεχούμενα νερά, σε ζωοτροφές, σε κόλλα-παγίδα των ποντικών, ώστε να κολλήσει στα πόδια του σκύλου και στην προσπάθεια του να καθαριστεί να το καταπιεί και όπου αλλού οδηγήσει η φαντασία των εφευρετών του θανάτου.

Πολλοί σίγουρα θα αναρωτιέστε για τους λόγους που οδηγούν αυτούς τους ανεγκέφαλους στην τοποθέτηση δηλητηρίων. Λοιπόν, δηλητήρια που τοποθετούνται στην ύπαιθρο, τοποθετούνται για την καταπολέμηση αλεπούδων, λαγών, πουλιών και οποιουδήποτε ζωικού οργανισμού μπορεί να προκαλέσει βλάβη σε μια καλλιέργεια ή σε ένα βιότοπο.

Στην περίοδο του κυνηγίου, όπου συμβαίνουν και οι πιο πολλές δηλητηριάσεις, συνήθως τα δηλητήρια τοποθετούνται σε συγκεκριμένες περιοχές για να απομακρύνουν τους κυνηγούς από αυτές. Οι τόπακες μιας περιοχής, που μεγάλωσαν σε αυτή τη περιοχή και την κυνηγούν από τα παιδικά τους χρόνια, συχνά βάζουν δηλητήρια για να αποτρέψουν νέους κυνηγούς να κυνηγούν σε αυτή την περιοχή και στη συνέχεια οι παθόντες το ανταποδίδουν στους τόπακες, τοποθετώντας κι αυτοί με τη σειρά τους δηλητήρια. Στο κυνήγι, τα δηλητήρια μπορεί ακόμα και να τοποθετηθούν κάτω από οδηγίες, για εκδίκηση συγκεκριμένων ανθρώπων, λόγω αντιζηλίας, στα αυτοκίνητα, στους κυνηγότοπους, στα μονοπάτια, στα κλουβιά των σκύλων, ακόμα και στα καφενεία που συχνάζουν μετά την κυνηγετική εξόρμηση οι συγκεκριμένοι κυνηγοί. Επίσης, τώρα τελευταία, ορισμένοι έμποροι κυνηγετικών σκύλων τοποθετούν δηλητήρια που προορίζονται για συγκεκριμένα άτομα, με σκοπό να θανατωθούν τα σκυλιά τους ώστε να αγοράσουν άλλα από αυτούς.

Σε κατοικημένες περιοχές, οι κομπλεξικοί μιας γειτονιάς που ενοχλούνται από το γαύγισμα, τη δυσοσμία ή και μόνο από την παρουσία σκύλων στην περιοχή τους, συχνά τοποθετούν τα δηλητήρια στους δρόμους, στις αυλές σπιτιών, στα κλουβιά των σκύλων, ακόμα και στο φαγητό τους. Δηλητήρια επίσης τοποθετούνται για την εξάλειψη των αδέσποτων ζώων, ακόμα και σε πάρκα ή δημόσιους χώρους, όπου συχνάζουν πολλές φορές σε αγέλες.

Στην περίπτωση που κάποιος σκύλος καταναλώσει δηλητήριο με οργανοφωσφορικά ή καρβαμιδικά, τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως αμέσως μετά τη λήψη της τοξικής ουσίας ή το πολύ μέσα στα πρώτα 5 λεπτά. Το ζώο μερικά δευτερόλεπτα από την κατάποση του δηλητηρίου, ξεκινά να συμπεριφέρεται περίεργα, είναι ανήσυχο, χάνει την ισορροπία του, κάνει κυκλικές κινήσεις και ξεκινά να σαλιαρίζει. Στη συνέχεια αρχίζει να τρέμει, να έχει σπασμούς, η κόρη των ματιών του μικραίνει, τα σάλια του τρέχουν, αδυνατεί να σταθεί στα πόδια του, παρουσιάζεται αταξία κατά την κίνηση, εμετοί, διάρροια και βραδυκαρδία. Η αναπνοή του γίνεται ολοένα και πιο αργή. Όσο περνά ο χρόνος η δύσπνοια, η οποία οφείλεται στις αυξημένες βρογχικές εκκρίσεις και στη βρογχοσυστολή, γίνεται ολοένα και πιο έντονη. Ο θάνατος τελικά επέρχεται λόγω της παράλυσης των αναπνευστικών μυών.

Στην περίπτωση που ένα σκυλί εμφανίσει συμπτώματα δηλητηρίασης, βασική είναι η ψυχραιμία του ιδιοκτήτη, ο οποίος θα πρέπει να δώσει τις πρώτες βοήθειες στο ζώο του μέχρι την προσαγωγή του στην πλησιέστερη κτηνιατρική κλινική. Ο ιδιοκτήτης θα πρέπει σε πρώτη φάση να προσπαθήσει να προκαλέσει εμετό στο ζώο του και να χορηγήσει το αντίδοτο του δηλητηρίου, την ενέσιμη ατροπίνη. Οι ουσίες που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε στο σπίτι για την πρόκληση εμετού, είναι το πυκνό αλατόνερο, το σιρόπι ιπεκουάνας και υπεροξείδιο του υδρογόνου (οξυζενέ). Επίσης, πρόκληση εμέτου μπορεί να γίνει με υποδόρια ή ενδομυϊκή έγχυση ενέσιμου εμετικού φαρμάκου, της απομορφίνης. Αν το ζώο δεν έχει τις αισθήσεις του και βρίσκεται ήδη σε καταστολή, η πρόκληση εμετού θα πρέπει να αποφεύγεται, γιατί μπορεί να οδηγήσει σε εισρόφηση στους πνεύμονες και θάνατο του ζώου από πνιγμό. Αφού χορηγήσετε κάποιο εμετικό και χωρίς να χάσετε χρόνο περιμένοντας το ζώο να κάνει εμετό, θα πρέπει να κάνετε ενδομυϊκή ένεση ατροπίνης, σύμφωνα με τις οδηγίες του κτηνίατρου σας. Αφού κάνετε τα πιο πάνω, επικοινωνήστε άμεσα με κτηνίατρο και προσκομίστε το ζώο σε κάποια κλινική, ο χρόνος είναι κρίσιμος.

Οι δηλητηριάσεις πρέπει να καταγγέλλονται στον πλησιέστερο αστυνομικό σταθμό και εφόσον υπάρχουν τεκμήρια ή υποψιάζεστε κάποιο άτομο, να ανοίγεται υπόθεση. Αν έχετε ήδη χάσει το ζώο σας και θέλετε να κινηθείτε νομικά προς το άτομο που υποψιάζεστε, πρέπει να καταγγείλετε την υπόθεση στην αστυνομία και να ακολουθήσει νεκροψία του σκύλου, παρουσία της αστυνομίας, στο Τμήμα Κτηνιατρικών Υπηρεσιών. Ο σκοπός της νεκροψίας είναι να διερευνηθούν τα ακριβή αίτια του θανάτου του ζώου και να παρθούν δείγματα από τον οργανισμό του, που θα αποσταλούν για τοξικολογικές εξετάσεις στο Κρατικό Χημείο, ώστε να πιστοποιηθεί ότι ο θάνατος του ζώου προήλθε από δηλητηρίαση από οργανοφωσφορικά ή καρβαμιδικά, για να μπορέσει έτσι να προχωρήσει η υπόθεση στο δικαστήριο.

Παρά το ότι τα σκυλιά που χάνονται κάθε χρόνο από δηλητηριάσεις κυμαίνονται σε μερικές χιλιάδες, οι υποθέσεις που φθάνουν στα δικαστήρια είναι ελάχιστες. Από τις πληροφορίες που έχουμε, μέχρι στιγμής οι καταδίκες είναι ανύπαρκτες, λόγω αδυναμίας των αρμοδίων υπηρεσιών (Κτηνιατρικές Υπηρεσίες, Κρατικό Χημείο, Αστυνομία) να εξιχνιάσουν τις υποθέσεις αυτές. Τα αποτελέσματα των τοξικολογικών εξετάσεων του Kρατικού Xημείου καθυστερούν από μερικούς μήνες μέχρι και δύο χρόνια, με αποτέλεσμα το τελικό πόρισμα της νεκροψίας από τις κτηνιατρικές υπηρεσίες να καθυστερεί τόσο πολύ, που στο τέλος η υπόθεση ξεχνιέται κλεισμένη σε κάποιο συρτάρι και δεν φτάνει καν στο δικαστήριο.